ახმეტის მუნიციპალიტეტის უნიკალური ბუნება, ალაზნის დაბლობიდან კავკასიონის გაყინულ მწვერვალებამდე, როგორც სიცოცხლის ბიბლიოთეკა, თავის საცავში ინახავს სამყაროს ბიოლოგიური მრავალფეროვნების ენდემურ კატალოგსა და ათასწლოვანი ბუნების ცოდნას. ახმეტის უნიკალურ წიაღში მოგზაურობა კავკასიონის ფესვებთან იწყება, 1950 წელს დაარსებული ბაბანეურის სახელმწიფო ნაკრძალიდან. მის მრავალფეროვან რელიეფსა და ნიადაგებზე აღმოცენებულ კუნელთან, ზღმარტლთან და ასკილთან ერთად სიღრმეში შრიალებენ ქართული ენდემური მუხა, მინდვრის ნეკერჩხალი, კაკალი, ლაფანი და ბზა. ხოლო ნაკრძალის უმთავრეს საცავში დგას ამ მიწების უძველესი წარმომადგენელი – მესამეული ხანის რელიქტი – რცხილაფოთლიანი კავკასიური ძელქვა (Zelkova carpinifolia). წაგრძელებულ, ელიფსისებრ ფოთლიან ხეთა უნიკალური კორომები აღრიცხულია საქართველოს „წითელ წიგნში“. მთაგორიანი, ხევებით დასერილი მიუვალი ბაწარის სახელმწიფო ნაკრძალი აირჩია თავის სამოსახლოდ ურთხელის (Taxus baccata) ფესვებმა. ის დედამიწის უძველეს მცენარედ ითვლება, მისი ნემსების მსგავსი ფოთლები და ალისფერი ნაყოფი იმთავითვე იქცა ზღაპრებისა და მითების პერსონაჟად. ეს მცენარე იმდენად ძვირფასმერქნიანია, რომ სწორედ ამ მერქნის გამო, ჯერ კიდევ შუასაუკუნეებში გადაშენების პირას მივიდა.
ურთხელი
რცხილაფოთლიანი კავკასიური ძელქვა
დღეს საქართველო ერთადერთი ადგილია, სადაც უთხოვარი რელიქტური ტყის სახითაა შემორჩენილი. აღმოსავლეთ კავკასიონზე, ზღვის დონიდან 900 – 4800 მეტრის სიმაღლეზე აჭიმულ თუშეთის სახელმწიფო ნაკრძალში მოგზაურობისას პირველი გესალმებიან თუშური ჰაბიტატის მთავარი მასპინძლები, ფიჭვისა და არყის კორომები, რომლებსაც ჭადრაკის დაფასავით ანაცვლებს ალპური მდელოები, ჭრელ-ჭრელი ენდემური ყვავილებითა და უნიკალური დეკიანებით. მოშრიალე ტყეებში ბინადრობენ დათვი, ტურა, მელა, ფოცხვერი, მგელი, შველი და არჩვი. ათასში ერთხელ კი კლდის ქარაფზე შეიძლება კომეტასავით გაიელვოს მითად ქცეულმა არსებამ, მარტოსულმა მონადირემ, რომელსაც კავკასიის მთებში ჯიქს უწოდებენ, დანარჩენი სამყარო კი იცნობს როგორც ლეოპარდს (Pantera pardus). ნაკრძალის სუბალპურ კლდეებში შესაძლებელია დაილანდოს წითელი ნუსხის კავკასიური სიამაყე – ნიამორი (Capra ae- gagrus); ხოლო, სულ მაღლა, იქ სადაც სათავეებს იღებენ მდინარეები, სადაც მიწა და ცა ერთდება, სრულ სიმშვიდეში ბინადრობს მწვერვალების მეფე, კავკასიის ენდემი, აღმოსავლეთ კავკასიური ჯიხვი (Capra cylindricornis). მათ ზევით, კავკასიის ცას სერავს ძველი დროის შემორჩენილი უკანასკნელი მოჰიკანი, კავკასიური შურთხი (Tetraogallus cau- casicus); მისი სტვენა ბუმერანგივით, მოივლის მწვერვალებს ექოდ და აღვიძებს მთელს კავკასიონს. მზის სხივებთან ერთად იწყებენ გამოღვიძებას კავკასიური როჭო, სვავები, ბატკანძერები და მთის არწივები; კრავენ კამარას და დაჰყურებენ დაბლა ათასგვაროვან მიწებს, სადაც ამფიბიები, თევზები, მწერები, მცენარეები, ცხოველები, სუნთქავენ ერთი ჰაერით და ქმნიან თანაარსებობის და თანაცხოვრების უწყევტ ჯაჭვს.
