ალაზნის გადაშლილ მდელოებსა და კავკასიონის თოვლიან მწვერვალებს შორის მოქცეულ ახმეტის მიწებზე ძირძველ ქართულ ენასთან ერთად, შეწყობილად ჟღერდებოდა წოვა თუშური ენა, ქისტური მეტყველება (ჩეჩნურის სხვადასხვა კილოკავების ნარევი), თუშური დიალექტი, ოსური და სხვა არაერთი ჩაგვირისტებული კილო და კავი. ეს ენები ზარებივით ეხმაურებოდნენ ერთმანეთს და აცოცხლებდნენ უნიკალურ ზეპირსიტყვიერ სამყაროს,  რომელიც უამრავი ფორმითა და მედიუმით უყვებოდა ქვეყანას ამ მიწებზე დატრიალებულ ისტორიას. ლოცვები, შელოცვები, სარიტუალო დატირებები, წარმართულიც და ქრისტიანულიც, ჯვარ-ხატთა სადიდებლები, ლეგენდები დევებზე, მითიურ არსებებზე თუ გმირებზე დღემდე დაცულია და ცოცხლად გაისმის. თუმცა ეს ზეპირსიტყვიერი სამყარო ვერ იქნებოდა სრულყოფილი, საბოლოოდ სულისშემძვრელ მელოდიებად და ხალხურ სიმღერებად რომ არ გარდასახულიყო.  დღეს ამ უნიკალურ ჰანგებს რეგიონის ფოლკლორული ანსამბლები, სახელოვნებო და მუსიკალური სახლები კურირებენ, მაგრამ საუკუნეების განმავლობაში, ეს სიმღერები ჩვეულებრივ ახმეტურ ოჯახებში გაისმოდა და გადაეცემოდა თაობიდან თაობას. სხდებოდნენ უხუცესები ხის მოწნულ აივნებზე, ან სოფლებში შუაცეცხლის გარშემო და ამღერებდნენ სევდიან ბალადებს, ან პირიქით ცეცხლოვან სიმღერებს, ცეკვავდნენ გოგოები და ბიჭები ცეცხლის გარშემო; შემდეგ კი იწყებოდა ფანდურის საღამო. ამ ჯადოსნური ინსტრუმენტის ჟღერადობით შეეძლოთ გამოეხატათ ჯარის ხმა – მტრის შემოსევის დროს, ტირილის ხმა, ან თამაშობის ხმა, მეტიც, ფანდურზე შამილის დაჭერის ხმაც კი შეეძლოთ განესახიერებინათ, რომელზეც ამბობდნენ ,,შამილი ჯავრობს”- ო. ამ ხმების იმიტაცია ჭაინურზეც სრულდებოდა; მეცხვარის მარტოობის ან სევდიანი ამბების მოსაყოლად, როგორც წესი სალამურსა და სტვირს აჟღერებდნენ. თუშეთში, მთების ექოს გარმონის ხმა ერწყმოდა, რომელსაც თუშმა ქალებმა ვირტუოზულად შეუთავსეს თუშური სიმღერები. დაბლა, პანკისის სოფლებში კი, მღეროდნენ ქისტები დაბალ, ბარიტონ ხმებზე ქისტურ საგმირო სიმღერებს და უკრავდნენ ჩეჩნურ სამსიმიან ფონდარზე; ალაზნის პირას გაშენებულ სოფლებში კი იწყებოდა მრავალხმიანი მრავალჟამიერი, და ეფინებოდა ჯერ ახმეტის მიწებს, შემდეგ მთელს ქვეყანას, როგორც მუდმივი სიცოცხლის ხმა.